De vrijheid van meningsuiting behoort tot de klassieke grondrechten. Die grondrechten doen een beroep op algemene geldigheid, overal en altijd bieden ze een basis voor de menselijke omgang met elkaar. Mensen beroepen zich graag op hun vrijheid van meningsuiting, maar toch is dit recht in de afgelopen jaren ter discussie komen te staan. Mag altijd alles gezegd worden? De PThU zoekt per 1 mei 2022 een postdoc (1,0 fte) voor de duur van 3 jaar. Als postdoc onderzoek je hoe de vrijheid van meningsuiting zich verhoudt tot een beroep op algemene geldigheid. Je hanteert en integreert hiervoor verschillende benaderingen, zoals historische, (ethisch-)theologische en juridische. Met dit onderzoeksproject maak je deel uit van het Moral Compass Project,  een zevenjarig onderzoeksproject van de PThU.

Wat ga je doen?
Je werkt mee aan ons onderzoek over de vrijheid van meningsuiting.  Tot voor kort kenden we woorden als fakenews en nepnieuws niet. Inmiddels beseffen we dat we er al jaren door overstelpt worden, met name sinds de moderne sociale media zich breed maakten, maar ook daarvoor al. Het is van alle tijden. Niettemin ervaren velen het juist nu als een van de grootste bedreigingen van de samenleving. Verbieden dus maar?

De filosoof Spinoza (1632-1677) stelt in zijn Tractatus Theologico-Politicus dat vrijheid van meningsuiting de voorwaarde vormt voor een in gehoorzaamheid aan God en in vrede samenleven, ofwel als voorwaarde voor het goede leven. Deze voorwaardenscheppende vrijheid krijgt hiermee een impliciete theologische basis, die overigens bij Spinoza ingewisseld kan worden voor een filosofische: ‘of we aanvaarden Spinoza’s theologie, of we accepteren zijn wijsbegeerte.’ (A.C.M. Roothaan, Vroomheid, Vrede, Vrijheid. Een interpretatie van Spinoza’s Tractatus Theologico-Politicus (Amsterdam: Universiteit van Amsterdam 1996), 15).

Spinoza had in zijn tijd alle reden om op te komen voor de vrijheid van meningsuiting. Het lijkt erop dat daar opnieuw aanleiding toe is. De grond- en mensenrechten worden, met al hun beperkingen (te westers, te zeer gericht op het individu, enzovoort), gezien als een belangrijke, zo niet universele basis voor vreedzaam samenleven. We zien vaak dat, net als in de Nederlandse grondwet, het gelijkheidsbeginsel voorop wordt gesteld en de overige rechten door die bril gelezen worden: de canon in de canon. Maar is dit de enig mogelijke benadering, of is Spionoza’s prioritering de moeite van het opnieuw doordenken waard?

De centrale vraag in dit onderzoek is, op welke manier de vrijheid van meningsuiting een gedeeld begrip van het goede is waar we in het Moral Compass Project naar op zoek zijn. Daarin vermoeden we dat het begrip ‘transcendentie’ wellicht een rol kan spelen. Is er zoiets als een (besef van) het goede dat onze particuliere ideeën erover overstijgt? Geconcretiseerd naar vrijheid van meningsuiting, is dit een zoektocht naar het goede geconcretiseerd in het begrip van vrijheid van meningsuiting. Is dit ‘grond/-mensenrecht’ inderdaad slechts een westerse/Europese/individuele kijk op het goede leven, of is het een basisrecht en heeft het inderdaad een universele dimensie? En zijn er vanuit de theologie argumenten aan te dragen om die universele of algemene dimensie van vrijheid van meningsuiting te bepleiten, en wellicht ook te begrenzen?

In het voorgaande ligt een sterk accent op Spinoza. Als onderzoeker kun je daarvoor aansluiten bij andere deelprojecten. Dit sluit echter nadrukkelijk niet uit dat je voor het beantwoorden van de centrale vraag ook of zelfs vooral andere denkers voor het voetlicht brengt. 

Als postdoc ga je op onze locatie in Amsterdam aan de slag. Je hebt regelmatig bijeenkomsten met de Moral Compass onderzoeksgroep. Je voert je onderzoek uit in samenwerking met dr.mr. Klaas-Willem de Jong, met wie je geregeld contact onderhoudt.

Wij vragen:

• een afgeronde promotie over een verwant thema in een relevant vakgebied (theologie, wijsbegeerte, rechten of een combinatie daarvan)
• aantoonbare interesse in en bij voorkeur aantoonbare kennis van het andere vakgebied
• affiniteit met theologiebeoefening vanuit het profiel en perspectief van de PThU
• in staat zijn om bronnen nauwgezet te interpreteren
• in staat zijn om deze bronnen creatief in gesprek te brengen met hedendaagse vraagstukken, in het bijzonder in relatie tot de vragen die centraal staan in het Moral Compass Project over de herkenbaarheid van het goede en het transcendente of goddelijke karakter van het goede

Dienstverband voor bepaalde tijd: Een jaar. Na toetsing van de voortgang volgt in principe verlenging met 2 jaar.

Wij bieden je het volgende:   

• Voor deze functie is het UFO-profiel Onderzoeker 4 van toepassing en schaal 10 volgens de cao van de Universiteiten van Nederland (UvN).
• Je krijgt een aanstelling van 1,0 fte voor de duur van een jaar. Na toetsing van de voortgang volgt in principe verlenging met 2 jaar
• Je salaris bedraagt mimimaal €2836 en maximaal €4474 bruto per maand op basis van een volledige werkweek (1,0 fte).
• Je krijgt vergoeding van reiskosten voor woon-werkverkeer.
• Je krijgt 8% vakantietoeslag en 8,3% eindejaarsuitkering.
• Je krijgt maximaal 41 vakantiedagen bij een voltijds dienstverband.
• We bieden een ruime bijdrage aan ABP-pensioenregeling.
• Je kunt gebruikmaken van een keuzemodel voor fiscale uitruil van arbeidsvoorwaarden.
• Je krijgt budget om congressen en symposia bij te wonen, en ook voor andere methoden van deskundigheidsbevordering.

PThU

Bij de PThU werk je in een omgeving waarin fascinatie voor wat geloof met mensen doet de boventoon voert. Vanuit die fascinatie zorgen wij voor relevant onderzoek naar ontwikkelingen in geloof, kerk en wereldchristendom. Wij leiden predikanten op voor de PKN, leiden op tot algemeen theoloog en verzorgen nascholing voor predikanten en geestelijk verzorgers.

Moral Compass Project

Dit onderzoeksproject is een van de zes deelprojecten van het Moral Compass Project. In 2018 is aan de PThU een groot, zevenjarig systematisch-theologisch onderzoeksproject van start gegaan onder de titel ‘Moral Compass Project’. De overkoepelende vraag van het project is hoe in een situatie van moreel pluralisme op zinvolle wijze kan worden gedacht over een moreel kompas dat onze persoonlijk voorkeuren overstijgt. Wat betekent zo’n moreel kompas voor onze menselijke kennis en ervaring van dit goede? Hoe verhoudt het Goede zich tot het goede dat de mens uit zichzelf kan ervaren en bedenken? Kunnen we zinvol spreken van het goede als iets dat aan onze menselijke opvattingen over moraal voorafgaat, maar dat tegelijkertijd in steeds nieuwe situaties gevonden moet worden? 

Het Moral Compass Project kent zes deelprojecten, drie fundamentele (1, 2, 3) en drie die zijn gerelateerd aan concrete ethische thema’s (4, 5, 6). Deze vacature valt onder het project 4, ‘Vrijheid van meningsuiting’.